سهم حوزه علمیه از سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در دولت اسناد محور چهاردهم

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد همکاریها متن یادداشت این فعال فرهنگی و رسانه ای به شرح ذیل است  

درخبرها آمده بود حجت الاسلام دکترسید مهدی بهشتی به عنوان دبیر جدید ستاد همکاریها با حکم مشترک آیت الله اعرافی مدیرحوزه های علمیه و نیزدکترعلیرضا کاظمی وزیرآموزش و پرورش منصوب شد.

ضمن تبریک به حجت الاسلام بهشتی به همین مناسبت فرصتی دست داد به عنوان طلبه ای فعال در عرصه همکاریها، اهمیت و جایگاه این ستاد دراسناد بالا دستی را بازخوانی نموده تا دبیرجدید با "نگاه تحولی" مورد انتظار مسئولان ارشد حوزه و آموزش و پرورش، طرحی نو در اندازد.

نا گفته پیداست برای پيشبرد ماموریت های هرسازمان ونهادی،نيازمند تهيه برنامه‌ای جامع و کامل هستیم تا مسئولان پس ازپذيرش مسئوليت با استناد به اين برنامه‌ها اهداف مورد نظر را پيش ببرند.

*نقش اسناد بالادستی درپیشبرد برنامه های اجرایی کشور

یکی از شعارهای خوب رئیس جمهور محترم در تبلیغات و مناظرات انتخاباتی که مورد استقبال بسیاری از نخبگان و برنامه ریزان کشور قرار گرفت، تلاش برای اجرایی کردن برنامه های پیشرفت کشور براساس اسناد بالادستی نظام با بهره مندی ازکار کارشناسی بود که بعدها در مراسم تنفیذ و یا دیدارهیئت دولت با رهبر معظم انقلاب مورد تایید و توجه معظم له قرار گرفت،حتی رئیس محترم مجلس نیز درتعامل با دولت، محوراتحاد مجلس و دولت را همین مساله دانست.   

حال باید دید اسناد بالا دستی که توجه به آن از اهميت بالايی برخورداراست و هر مسئولی خود را مقيد به استفاده از آن می‌داند چیست.

هرچند هرسازمان،نهاد و وزارتخانه ای به تناسب ماموریت ها اسناد بالادستی برای توسعه و پیشرفت خود تعریف کرده است اما، محورهمه این اسناد را باید "قانون اساسي جمهوري اسلامی ايران"، "سند چشم‌انداز "، "برنامه های 5 ساله توسعه"،"سياست‌های کلي اصل 44 قانون اساسي"،"سياست‌های ابلاغي مقام معظم رهبری" و "قانون بودجه سالانه کشور" دانست که از مهمترين اسناد بالادستی مشترک در همه عرصه های کشوربه حساب می آیند.

سند مهم تحول بنيادين آموزش و پرورش

درعرصه تعلیم و تربیت، «سند تحول بنيادين آموزش و پرورش» ازاسناد مهم بالادستی برای تحول شگرف در آموزش و پرورش است که با هزاران ساعت کار کارشناسی، توسط فرهیختگان این عرصه اعم از حوزه و دانشگاه با بهره مندی از تجربیات ودانش صاحب نظران، راه اعتلای آموزش و پرورش تراز جمهوری اسلامی را ترسیم کرده و پس ازسالها تحقیق وپژوهش به تصویب و تایید نهادهای بالا دستی و درنهایت مقام معظم رهبری رسیده وچهارده سال ازابلاغ آن می گذرد.

گلایه رهبر معظم انقلاب از عدم تحقق سند

حضرت آیت الله خامنه ای در دیدارهای چند سال اخیر با معلمان با گلایه و انتقاد از اجرایی نشدن این سند خواستار توجه جدی به ابعاد آن شده و در دیدار با فرهنگیان و مسئولان آموزش و پرورش فرمودند؛ " برای اجرای سند تحوّل یک نقشه‌ی راه لازم است؛ این نقشه‌ی راه تا حالا تنظیم نشده ... برای همین هم هست که از سند تحوّل در کف مدرسه خبری نیست. سند تحوّل چیز خوبی است، حرفهای بسیار خوبی در آن هست، امّا در واقعیّت، در محیط تعلیم و تربیت، انسان اثری و نشانی از سند تحوّل نمی بیند؛ این برای این است که نقشه‌ی راه تهیّه نشده است". ۱۴۰۲/۰۲/۱۲

همان گونه که رهبر معظم انقلاب فرموده اند، اگر پس از چهارده سال بخواهیم شاخص های  توجه و اجرای این سند را بررسی وارزیابی نمائیم باید بگوئیم تقریبا هیچ ! چرا چون مثلا یکی از مسائل مهم در سند تحول بنیادین بحث همکاری حوزه های علمیه و آموزش و پرورش است.  

بخش حوزوی سند تحول بنیادین

در این بخش آمده است ، «... مدرسه در افق 1404، دارای تعامل اثربخش با مساجد و دیگر نهادها، مراکز مذهبی و کانون‌های محلی نظیر فرهنگ سرا، کتابخانه‌های عمومی، و برخوردار ازارتباط مستمر و موثر با عالمان دینی، صاحب نظران و متخصصان» باشد.

این ویژگی‌ اوج تعامل و همکاری مدرسه با سایر عوامل سهیم مخصوصا مراکزو نهادهای  دینی و مذهبی را بیان می‌نماید،حال باید پرسید؛ سازمان تبلیغات اسلامی- دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم به عنوان نماد روشن فکری دینی ، کانون مساجد که به نوعی برنامه ‌ریزان مساجد هستند و ... چه میزان زمینه لازم برای بهره‌مندی مدارس از امکانات و ظرفیت‌های معنوی خود را در اختیار گذاشته اند.

میزان اختیارات مدرسه در بکارگیری منابع و امکانات محلی چگونه است؟ مساجد ، مدارس علمیه و  کتابخانه‌های عمومی چگونه با مدارس تعامل دارند یا خود را موظف به ارائه خدمت به مدرسه که کانون اصلی تعلیم و تربیت است می‌دانند.طرح این مباحث نشان می‌دهد جایگاه دستگاه تعلیم و تربیت رسمی عمومی باید برای همه فعالان فرهنگی بیش از پیش تبیین و قانون‌مدارگردد.

هرچند در فعالیت‌های دو دهه اخیرهمکاری حوزه و آموزش و پرورش اقدامات قابل قبولی انجام شده ،اما به نظر می رسد با آنچه منظورسند و نیز نگاه مدیران دو مجموعه مخصوصا حوزه علمیه است متفاوت است و باید در بازنگری در عرصه همکاریها، فصل جدیدی با نگاه به مطالبات سند تحول رقم بخورد و این مهم مستلزم تغییر نگاه مدیران وسیاستگذاران آموزش و پرورش و حوزه های علمیه است.

انتظار رهبرمعظم انقلاب از حوزه و روحانیت

وقتی رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با اعضای شورای عالی حوزه و نیز جامعه مدرسین به عنوان عالی ترین نهادهای بالادستی نظارت و سیاستگذاری حوزهای علمیه می فرمایند؛ "حوزه علمیه به عنوان قلب روحانیت شیعه، می تواند ظرفیت گسترده ای برای نظام اسلامی درخصوص مسائل آموزش و پرورش و تربیتی فراهم کند".

یا می فرمایند ؛..."من بخشی از نقایص موجود در مسائل فرهنگی به ویژه آموزش و پرورش را متوجه روحانیت و حوزه علمیه می دانم، زیرا وظیفه جهت دهی صحیح فرهنگی و منطبق با ارزشها واعتقادات دینی برعهده روحانیت و حوزه علمیه است." تکلیف حوزه علمیه در تحقق سند تحول بنیادین مشخص است.

صادقانه باید اذعان نمود با اینکه برنامه پنج ساله اول همکاریها به اتمام رسیده است و اکنون در آستانه آغاز برنامه پنج ساله دو هستیم  نتوانسته ایم بخش حوزوی سند تحول را آنگونه که هست محقق کنیم،امیدواریم در برنامه پنج ساله دوم با پرهیزاز سطحی نگری و دعوت از نخبگان و اندیشمندان و دلسوزان عرصه تعلیم و تربیت، برنامه ای به فراخورجایگاه و ظرفیت های هردو مجموعه را شاهد باشیم . 

برای تحقق این امر،حوزه های ستادی می‌بایست در نشست های متعدد با کارشناسان و کارآزموده های هردونهاد، فصل جدیدی را در تقویت همکاریها به تناسب شرایط زمان و مکان رقم بزنند.  

ظرفیت های ساختاری حوزه های علمیه

فراموش نکنیم وقتی بحث همکاریهای حوزه علمیه و آموزش و پرورش پیش می آید، اذهان به مرکز مدیریت حوزه های علمیه متبادرمی شود درحالی که هرچند این مرکز رکن رکین حوزه محسوب می شود و در توافق نامه همکاریها نیز مدیر آن رئیس عالی ستاد همکاریها می باشد،اما با تحولات شگرف درچند دهه اخیر، حوزه علمیه قم بیش از چهارصد مرکز فرهنگی، پژوهشی و علمی دارد و بخش اعظمی از تحولات حوزه مرهون خروجی های علمی این مراکز است که ممکن است ارتباط تشکیلاتی خاصی با مرکز مدیریت نداشته باشند، یا دفاتر بیوت آیات عظام و مراجع معظم تقلید با دغدغه مندی نسبت به تعلیم و تربیت اسلامی دارای ظرفیت ها ،موسسات و حتی پشتیبانی از مدارسی هستند که بسا توجه به الگوهای فعالیت آنان و تعمیم آن به کشور، منشا برکات فراوان تعلیم و تربیت بر مبنای آموزه های دینی شود، همچنین حوزه های علمیه خواهران و نیز جامعه الزهرا در عرصه تعلیم و تربیت و کمک به نهاد آموزش و پرورش زمینه های بسیار مناسب و بی بدیلی درعرصه همکاریها دارند.

از طرفی حوزه علمیه خراسان و اصفهان و نیز سازمانهای روحانی نهاد، چون دفتر تبلیغات اسلامی ، سازمان تبلیغات ، سازمان اوقاف و امور خیریه و شورای سیاستگذاری ائمه جمعه هر کدام به نوبه خود سهم بسزایی در ایجاد تحولی در تراز مطالبه رهبر معظم انقلاب اسلامی از حوزه علمیه خواهند داشت و در این خصوص تنها راه بهره مندی ازاین نهادهای مهم ، باز گشت به مفاد توافق نامه همکاریها است که حدود دودهه پیش با وزارت آموزش و پرورش منعقد شده است.

در این توافق نامه شورای سیاستگذاری همکاریها با مشارکت همه این نهاد ها و مسئولان عالی رتبه وزارت آموزش و پرورش برای برنامه ریزی و حسن انجام همکاریها انتخاب شده اند. انتظار می‌رود، درفصل جدید همکاریها در دولت اسناد محور چهاردهم با تمکین به توافق نامه اصلی همکاریها که به امضای مدیران وقت هر دو مجموعه رسیده و در آن عرصه های همکاری هوشمندانه و متناسب با زمان و مکان تدوین شده و سپس منجر به برنامه محوری گردیده در برنامه پنج ساله دوم،شاهد فضای همکاری بهتری باشیم تا علما و اندیشمندان حوزه و نیزمسئولین آموزش‌وپرورش در راستای تعامل بیشتر با دستگاه تعلیم و تربیت به شاخص‌های مدرسه افق 1404 که نشد! بلکه مدرسه تراز انقلاب اسلامی در رسیدن به مراتبی از حیات طیبه مورد نظر سند تحول بنیادین در سال های آتی دست یابیم .

به امید آن روز

کریم دلفانی