آموزش و پرورش باید از حافظه محوری پرهیز داشته باشد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد همکاریها، آیت الله عباس کعبی، نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری امروز یکشنبه دوم اردیبهشت ماه در دیدار مدیرکل و معاونین آموزش و پرورش استان قم با تقدیر و تشکر از دلاورمردان سپاه پاسداران در عملیات موفقیت آمیز «وعده صادق» و تشکر از گزارش علیرضا رحیمی، مدیرکل آموزش وپرورش استان قم طی سخنان اظهار کرد: آموزش و پرورش زیرساخت پیشرفت، جامعه‌پردازی، تمدن‌سازی در نظام اسلامی است.

سرمایه انسانی از سرمایه اقتصادی مهم‌تر است

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: سرمایه انسانی از سرمایه اقتصادی مهم‌تر است چرا که اگر سرمایه انسانی نباشد، سرمایه اقتصادی  ضایع و از بین می رود و باعث هدررفت امکانات می‌شود. اما اگر سرمایه انسانی وجود داشته باشد، سرمایه اقتصادی هم تولید می‌شود، لذا آموزش و پرورش باعث تولید قدرت، عزت، پیشرفت و اعتلای کشور در همه عرصه است.
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با محور قرار دادن وضعیت اقتصادی جامعه، بیان کرد: آموزش و پرورش حتی می‌تواند مشکلات اقتصادی خود و کل جامعه را حل کند. از قدیم این بحث مطرح بوده که رابطه بین فرهنگ و اقتصاد بدین نحو است که فرهنگ زیربناست و اقتصاد روبناست، شاید یکی از مؤیدهای دقیق اینکه فرهنگ زیربناست آنست که سرمایه انسانی مقدم بر سرمایه اقتصادی است.
آیت الله کعبی، سرمایه گذاری در آموزش وپرورش را اقدامی ارزشمند و پرفایده توصیف کرد و گفت: سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش باعث حفظ، صیانت، ارتقا، رشد و گسترش این سرمایه‌های انسانی است که خیلی باید دقت کنید، سند تحول آموزش و پرورش که سالها درموردش کار شده باید به درستی و کامل اجرایی شود.

سه مسئله بنیادی در آموزش و پرورش

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: آموزش و پرورش دارای سه مسئله بنیادی و اساسی شامل؛«ساختار»، «مسائل محتوایی» و «سرمایه‌های انسانی» است. در خصوص سرمایه انسانی و محتوایی نکاتی بیان شد ولی بُعد ساختاری باید به گونه‌ای بازطراحی شود که مدیریت آموزش و پرورش راحت و روان شود. صحبت من در خصوص مدارس غیردولتی، غیرانتفاعی یا گسترس آن نیست، اگر چه موضوع جدی است، اما می‌خواهم بر بُعد حاکمیتی آموزش و پرورش تأکید کنم، چرا که آموزش و پرورش مانند بخش دفاعی، امنیتی و نظامی، معتقدم یک بخش حاکمیتی بوده و مربوط به حوزه خصوصی نیست.
عضو مجلس خبرگان رهبری اظهارکرد: آموزش و پرورش یعنی تعلیم و تربیت، تعلیم و تربیتی که جهت‌گیری‌های آن در جامعه اثرگذار بوده و اگر خدای ناکرده اثرگذاری مطلوب نباشد جامعه دچار فروپاشی فرهنگی می‌شود و در ادامه شاهد فروپاشی کل جامعه خواهیم بود.

دشوارترین جنگ‌ها
آیت الله کعبی تصریح کرد: امروز دشوارترین جنگ‌ها همین جنگ ادارکی، شناختی،  جنگ ترکیبی و جنگ نرم است که از سوی دشمنان اسلام و انقلاب بر جمهوری اسلامی تحمیل شده است. یکی از عرصه‌های این جنگ ادراکی، جنگ شناختی و جنگ نرم همین چالش تحمیلی حجاب و عفاف است که بر ما تحمیل می‌کنند. اگر ما بتوانیم فرهنگ را صیانت و بازطراحی کنیم، به گونه‌ای که درمقابل نقشه‌های دشمنان ضد ضربه شویم و پدافند غیرعامل در کشور به قوت و قدرت بیشتر فعالیت داشته باشد، بدون تردید در عرصه جنگ نرم می توانیم با موفقیت مسیر پیشرفت را طی کنیم.

هرگز موافق خصوصی بودن آموزش و پرورش نیستم

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه هرگز موافق خصوصی بودن آموزش و پرورش نیستم گفت: خصوصی شدن آموزش و پرورش خلاف عدالت آموزشی، تربیتی و فرهنگی است که بخشی از جامعه برخوردار بتوانند فرزندانشان را در بهترین مدارس قرار بدهند و از سوی دیگر بچه‌های  مناطق کم برخوردار و ضعفا، نتوانند از این امکانات استفاده کنند و بعد بگویند اشکالی ندارد، برود مدرسه دولتی. از نظر ما این شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی، میان قوی و ضعیف، نباید خودش را در شکاف آموزشی، شکاف تربیتی و شکاف نسلی نشان دهد. لذا به صورت جدی معتقد به تحول ساختاری در آموزش و پرورش هستم، به گونه ای که در ستاد و صف باید بدنه چابکی داشته باشد، همان گونه که اشاره کردید، برون سپاری‌ به شکل غیر متمرکز با هدایت، حمایت و نظارت تخصیص سرانه آموزشی به افرادی که واجد صلاحیتند می تواند  بخشی از کارهای آموزش و پرورش را چابک سازی گرداند.

حمایت از معیشت معلم زمینه ساز تحول

آیت الله کعبی ادامه داد: اگر وضعیت اقتصادی آموزش و پرورش و وضعیت اقتصادی معلمان و کارکنان همراه با یک تحول ساختاری شکل نگیرد، نباید انتظار تحول در آموزش و پرورش را داشته باشیم. خیلی شفاف بگویم این را همه درک می‌کنیم، متأسفانه معلمان و کارکنان آموزش و پرورش ضعیف‌ترین قشرند. معلمان انسان‌هایی مقدس، شریف، پرانگیزه هستند که از لحاظ وضعیت اقتصادی رنج می‌برد. اگر ما نمی‌توانیم با حقوق دولتی معلم را تامین کنیم، باید مجوزها و سازوکاری را در تحول ساختاری آموزش و پرورش تعریف کنیم تا برای معلمان آورده اقتصادی به همراه داشته باشد. البته اقداماتی همچون صندوق بازنشستگان شکل گرفته است ولی با این موضوع مشکلات حل نمی‌شود..
وی با اشاره به قانون نظام هماهنگ پرداخت خاطرنشان کرد: زمانی در دوره مجلس سوم نظام هماهنگ پرداخت تصویب شد. منظور از نظام هماهنگ پرداخت این است که کارمندان دولت حقوق برابر و یکسان بگیرند با همه سابقه، تخصص و فرایندها، اما متأسفانه این نظام هماهنگ پرداخت، آنقدر استثناء خورد که از این نظام هماهنگ فقط اسم آن باقی ماند امیدوارم این دغدغه فرهنگیان مرتفع شود.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: از باب همدردی با آموزش و پرورش لازم است به وضعیت طلاب حوزه علمیه اشاره کنم، وضعیت آنان واقعا ضعیف تر از آموزش و پرورش است، آیا شما می‌دانید وضعیت زندگی طلاب و محصیلن حوزه‌های علمیه چگونه است؟ با همین کمبودها و نداریها هم درس می‌خوانند و هم تلاش های مجاهدانه دارند، جامعه ایران اسلامی هرگز مجاهدت طلاب را در بحران‌های طبیعی همچون سیل و زلزله و کووید 19 را فراموش نمی کند.

«تحول محتوایی» در آموزش و پرورش
استاد سطوح عالی حوزه های علمیه در بخش دیگری از سخنان خود به «تحول محتوایی» در آموزش و پرورش پرداخت و گفت: پس از تحول ساختاری ، آموزش و پرورش نیازمند یک تحول محتوایی است، ما هر چقدر پرسنل و انگیزه بالا باشیم، اما از لحاظ محتوایی، آموزش و پرورش ما حافظه محور باشد، دانش آموزان را بی انگیزه می‌کند. در این دنیایی که سرعت و شتاب در تحولات علم و فناوری بسیار سریع و لحظه‌ای است، نظام محتوایی آموزش و پرورش ما نباید نظام حافظه محور و ایستایی باشد.
وی افزود:  امروز آموزش و پرورش 12 سال دانش آموز را در اختیار دارد و بعد از این مدت با تعدادی فرمول و سواد خواندن و نوشتن به دانشگاه می‌فرستد، در دانشگاه نیاز به پیش نیاز درسی دارد چون نمی‌تواند درس جدید را بخواند، چون مطالب گذشته را فراموش کرده لذا به صورت جدی معتقدم از لحاظ محتوایی نظام آموزش و پرورش باید به گونه‌ای بازطراحی شود که چند عنصر همچون افزایش قدرت تفکر و حل مسئله(نه مسئله ریاضی ولو مسائل زندگی)، مسائل بنیادین و حل مسئله و به عبارت دیگر افزایش بُعد خردورزی دانش آموزان قوت بیشتری به خود بگیرد.
آیت‌الله کعبی بیان کرد: ما در دنیای پیچیده‌ای زندگی می‌کنیم که بدون اینکه فکر دانش‌آموز، بازپروری شود، نمی‌توان محتوای آموزشی و پرورشی به آن داد، برای این اقدام ابتدا باید جرقه‌های فکری شان را زنده کنیم تا روحیه تفکر، نوآوری، ابتکار و خلاقیت در آنان ایجاد شود.
وی ابراز کرد: در همین راستا باید انگیزه به ایشان بدهیم تا روی پای خودش بایستند، شخصیت پیدا کند. این نظر بنده است. یعنی عقل، عقلانیتش را بالا ببریم. همانطور که رشد جسمی دارد، دانش‌آموز رشد عقلی هم داشته باشد و آن موقع است که جامعه‌مان را از سطحی‌نگری نجات داده‌ایم چرا ک یکی از آفت‌های فرهنگی جامعه‌مان سطحی نگری است
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، بعد دوم را عقلانیت عنوان کرد و گفت: در زمینه باید خیلی کار کنیم تا دانش آموزمان مومن. ایمان مبتنی بر همین عقلانیت و فکر، ایمان به خدا، ایمان به روز آخرت، ایمان به رهبران الهی، ایمان مسئولیت‌بخش و این ایمان و باور عمیق در آن باید زنده، شود.
وی، رشد شخصیت را بعد سوم این تحول محتوایی دانست و افزود: بعد سوم که به دانش آموز باید بدهیم رشد شخصیتی از لحاظ  عزت، کرامت، استقلال، مهارت و امثال این‌ها است که باید یاد بگیرد و هویت ملی در آن زنده شود. عشق، علاقه، ارتباط با میهن و کشور این هم طراحی می‌خواهد و بر اساس آن باید آموزش و پرورش را ارزیابی کرد.

راهکار رشد اخلاق، آداب و فضیلت

عضو مجلس خبرگان رهبری به بعد چهارم اشاره و بیان کرد: این بعد که خیلی مهم است علاوه بر این رشد شخصیتی، دانش آموز باید رشد اخلاق، آداب و فضیلت را هم داشته باشد. رشد اخلاقی غیر از بعد شخصیتی آن است. رشد اخلاقی یعنی آداب عمومی همچون نزاکت، آداب رفتار در خانواده، رفتار با همسالان خود، رفتار با گروه‌های مرجع و... را بلد باشد.

وی نجات از آسیب‌های اجتماعی و اخلاق در فضای مجازی را به رشد شخصیتی افراد گره زد و گفت: سطح دیگری از آن، افزایش سطح آگاهی‌های عمومی است. دانش آموز باید آگاهی‌های عمومی محیط پیرامونی را  بلد باشد، کسب دانش، کسب مهارت مهارت‌ها، استقلال علمی، انضباط  و قانون پذیری از جمله این سطح آگاهیها است.