.آنچه در ذیل می آید نوشته این معلم روحانی با بیش از ۳۰ سال فعالیت در عرصه تعلیم و تربیت است؛
فرآیند حضور طلاب و روحانیون در جامعه ایرانی بر کسی پوشیده نیست و قبل از همه دشمنان به اثر گذاری آن در ساختار نفوذ ناپذیر این قشر معتمد و فرهیخته پی برده اند از همین رو در صدد بسترهای نفوذ برای استحاله فرهنگ خانواده در ایران برآمدند و با شبهات مهندسی شده و هشدارهای شک برانگیز به تخریب نهاد اصیل روحانیت روی آوردند و حتی قبل از انقلاب تخریب ها به حدی بود حضور روحانیت را موجب نحوست و عامل عقب ماندگی و نیز افیون بودن دین در عصر پهلوی ها می دانستند.
سلاح نحوست سازی از روحانیت در قبل از انقلاب اسلامی
امام خمینی(رحمة الله علیه) در خاطره‌ای از سفر خود با مرحوم حاج شیخ عباس قمی چنین بیان می‌کند: بیابان سوزان و بی‌انتها در چشم‌هایمان رنگ می‌باخت و به کبودی می‌گرایید و از دور هم، چیزی دیده نمی‌شد. ناگاه ماشین ما که از مشهد عازم تهران بود از حرکت، ایستاد. راننده که مردی بلند و سیاه‌چرده بود باعجله پایین آمد و بعد از آنکه ماشین را براندازی کرد خیلی زود عصبانی و ناراحت به داخل ماشین برگشت و گفت: بله پنچر شد و آنگاه به صندلی ما که در وسط‌های ماشین بود، آمد. به من چون سید بودم حرفی نزد؛ ولی رو کرد به حاج شیخ عباس قمی و گفت: اگر می‌دانستم تو را اصلاً سوار نمی‌کردم، نحسی قدم تو بود که ماشین ما را در وسط بیابان خشک و برهوت معطل گذاشت. یا الله برو پایین و دیگر هم حق نداری سوار این ماشین بشوی. مرحوم شیخ عباس بدون اینکه کوچک‌ترین اعتراضی کند و حرفی بزند، بلند شد و وسایلش را برداشت و از ماشین پیاده شد. من هم بلند شدم که با او پیاده شوم اما او مانع شد؛ ولی من با اصرار پیاده شدم که او را تنها نگذارم اما او قبول نمی‌کرد که با او باشم، هر چه من پافشاری می‌کردم، او نهی می‌کرد، دست آخر گفت فلانی راضی نیستم تو اینجا بمانی. وقتی این حرف را از او شنیدم، دیدم که اگر بمانم بیشتر او را ناراحت می‌کنم تا خوشحال کرده باشم، برخلاف میلم از او خداحافظی کرده و سوار ماشین شدم. بعد از مدتی که او را دیدم جریان آن روز را از او پرسیدم، گفت: وقتی شما رفتید خیلی برای ماشین معطل شدم، برای هر ماشینی دست بلند می‌کردم نگه نمی‌داشت تا اینکه یک کامیونی نگه داشت. وقتی سوار شدم، قدری که با هم صحبت کردیم متوجه شدم که او ارمنی است و مسیرش همدان است؛ از قضا من هم می‌خواستم به همدان بروم، چون مدت‌ها بود که دنبال یک سری مطالب می‌گشتم و در جایی نیافته بودم؛ فقط می‌دانستم که در کتابخانه مرحوم آخوند همدانی در همدان می‌توانم آنها را به دست آورم. راننده آدم خوب و اهل حالی بود، من هم از فرصت استفاده کردم و احادیثی که از حفظ داشتم درباره احکام نورانی اسلام، حقانیت دین مبین اسلام، مذهب تشیع و ... برایش گفتم. وقتی او را مشتاق و علاقه‌مند دیدم، بیشتر برایش خواندم. سعی می‌کردم مطالب و احادیثی بگویم که ضمیر و وجدان زنده و بیدار او را بیشتر زنده و شاداب کنم تا اینکه به نزدیکی‌های همدان رسیدیم، نگاهم که به صورت راننده افتاد دیدم قطرات اشک از چشمانش سرازیر است و گریه می‌کند، حال او را که دیدم دیگر حرفی نزدم، سکوتی عمیق مدتی بر ما حکم‌فرما شد، هنوز چند لحظه‌ای نگذشته بود که او آن سکوت سنگین را شکست و با همان چشم اشک‌آلود گفت: این‌طور که تو می‌گویی و من از حرف‌هایت برداشت کردم، اسلام دین حق و جاودانی است و من تا به حال در اشتباه بودم. شاهد باش من همین الآن پیش تو مسلمان می‌شوم و به خانه که رفتم تمام خانواده و فامیل‌هایی که از من حرف‌شنوی دارند مسلمان می‌کنم. بعد هم به کمک من گفت: اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمدا رسول الله و اشهد ان علیا ولی الله «با اقتباس و ویراست از کتاب عاقبت بخیران عالم»
تشکیل اولین مدرسه تمام ساحتی بعد از جنگ بدر
بنا به قول‌ها پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) آزادی اسرای جنگ بدر را به شرط با سواد کردن مسلمانان قرار دادند که در حقیقت حضرت با این اقدام مهم و بی نظیر یک نهضت بزرگ بین المللی جهت سوادآموزی محرومان جهان را کلید زدند و علو و تعالی دین اسلام را اعلان کردند همچنانکه یکی از دانشمندان غربی این اقدام حضرت را در آزاد کردن مشرکان بهترین شاهد بر حقانیت دین مبین اسلام ذکر کرده است، او گفته است: انسان‌های بی‌سواد درس نخوانده با علم و علم آموزی مشکل دارند اما پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) ترویج علم و فرآیند سوادآموزی را یک فضیلت به بشریت معرفی کرد؛ در همین راستا علمای اسلام این سنت سنیه سعادت آفرین را مبدل به مراکز آموزشی تا به امروز کرده اند.
تخصص حوزویان در علوم پایه مدارس
حضرت علامه حسن زاده آملی در مطلق علوم مجتهد هستند. ایشان به زبان فرانسه بسیار مسلط هستند و از طب و پزشکی و تشریح بسیار ماهر و از جمله علومی که سال ها تدریس کرده اند علوم هندسه و ریاضیات و هیئت می باشد. و تالیفات بسیاری در این علوم نوشته اند که بعضی از آن ها به طبع رسیده است و بعضی هنوز چاپ نشده است. (از جمله چهل جلد کتاب ریاضی عالیه که هنوز چاپ نشده است) تالیفات علامه حسن زاده آملی درحوزه ریاضیات وهندسه عبارتند از: رساله در ظل”تانژانت”، رساله ای در تکسیر دایره و بیان نسبت محیط به قطر دایره، تعلیقات و حواشی بر دوره اصول اقلیدس و شرح صدور آن به تحریر خواجه طوسی، رساله ای در میل کلی از امهات مسائل هیوی و مسائل متعدد هندسی و نجومی. شرح اکر مانالاووس در مثلثات کروی و تصحیح آن، رساله قطب نما و قبله نما، دروس هیئت و رشته های ریاضی_دو جلد)، دروس معرفه الوقت و القبله، تکسیر دائره، رساله فی تعیین البعد بین المرکزین، رساله فارسی حول فنون ریاضی، تصحیح و تعلیق اکر ثاوذوسیوس، تصحیح مساکن ثاوذوسیوس، تصحیح کتاب الکره المتحرکه لاوطولوقوس، تحیح مجسطی بطلیموس، چندین رساله دیگر در فنون ریاضی و هندسه، محاسبه جیب سینوس یک درجه با اعشار بالا ایشان به علوم ریاضیات، هیات، نجوم، فلکیات، محاسبات، تعیین قطب نما، قبله نما، هندسه و مثلثات و تعیین قبله و اوقات شرعی و تعیین زمانهای کسوف و خسوف و….مسلط هستند ودر کنار ریاضیات قدیم به ریاضیات جدید مانند مباحث ریاضی جدید، حساب دیفرانسیل و انتگرال و یا مباحثی همچون تئوری اعداد و یا ترکیبیات نیز وارد هستند.
نقش طلاب و روحانیت درزندگی معلمان و دانش آموزان شهید
یکی از فعالیت های تخصصی طلاب و روحانیون رسمی و جهادی در آموزش و پرورش بعد از انقلاب اسلامی انگیزه بخشی فطری بود و هست که برخی از دانش آموزان نخبه و فکور مدارس به سبب الگوبرداری از طلاب و روحانیون و یا معلمان مرتبط با آنان نه اینکه اجازه ندادند یک وجب از خاک وطن توسط دشمنان ربایش و منفک گردد بلکه با یک دست کتاب و با یک دست سلاح جایگاه علمی کشور را در جامعه بین المللی زبانزد عام و خاص کردند چراکه قدرت تزکیه آنان مانع از آن شد که دشمنی های بی رحمانه و تحریم های بیگانگان راه مدارج علمی آنها را سد کند و این خود گواهی بر آن مهم دارد که چرا دشمنان حضور طلاب و روحانیون متخصص و متعهد در مدارس کشور را بر نمی تابند همچنانکه مقام معظم رهبری حفظه الله در دیدار با فرهنگیان تبیین کردند:
"در گذشته هم معلّمین در آزمونهای گوناگون سربلند بیرون آمدند. در دفاع مقدّس، معلّمین کشور نزدیک به پنج هزار شهید دادند؛ معلّمان کشور چهار هزار و نهصد و خرده‌ای شهید دادند. دانش‌آموزانی که غالباً تحت تأثیر نَفَس گرم معلّمین به جبهه رفتند و شهید شدند، حدود ۳۶ هزار نفرند؛ این دانش‌آموزان ممکن است تحت تأثیر خانواده و مسجد و رفقا هم بودند، امّا اغلب یا بسیاری از این جوانان دانش‌آموز و دبیرستانی که جبهه رفتند، تحت تأثیر نَفَس گرم این معلّمین بودند. "۱۲/۰۲/۱۴۰۲
تأسیس مدارس توسط طلاب و روحانیون
دبیرستان ماندگار دین و دانش در شهر قم یکی از قدیمی‌ترین دبیرستانهای ایران است که در سال ۱۳۳۳ خورشیدی بنا گردیده است. مجوز تأسیس دبیرستان دین و دانش قم در چهارم تیرماه سال ۱۳۳۳ به امضای محمود مهران، وزیر فرهنگ وقت به مهدی حائری یزدی، مطابق متن زیر، ارائه شد و این دبیرستان با یک کلاس با ظرفیت حدود ۲۸ دانش آموز در همان سال راه اندازی شد. «طبق رای جلسه شورای عالی فرهنگ اجازه تأسیس یک باب دبیرستان کامل پسرانه به نام دین و دانش به شما داده می‌شود که در شهرستان قم به مدیریت خود دایر کنید، مشروط بر اینکه تمامی مقررات وزارت فرهنگ را دقیقاً اجرا کنید و چنانچه بعداً بخواهید محل آموزشگاه را تغییر دهید، باید قبلاً نظر وزارت فرهنگ را جلب کنید. این امتیاز قابل انتقال به غیر نیست.» بعد از دو ماه نیز مهدی حائری یزدی به دلیل کسالت، سید محمد بهشتی را به عنوان مسئول این مدرسه معرفی کرد. همچنین سید محمد بهشتی زبان انگلیسی، محمد مفتح شرعیات، ناصر مکارم شیرازی زبان عربی و علی‌اصغر فقیهی ادبیات را تعلیم می‌دادند از دیگر معلمان این دبیرستان می‌توان به عباس مصباح‌زاده اشاره نمود. «مهدی حائری تهرانی، کتابخانه دیجیتالی تبیان»
مهمترین فعالیت‌های دینی، اجتماعی و فرهنگی آیت‌اللّه برهان عبارت‌اند از
۱- مسجد و مدرسه علمیه لرزاده، واقع در خیابان لرزاده، نزدیک میدان خراسان که از مهمترین پایگاه‌های مذهبی مهم در تهران به شمار می‌روند. بعد از رحلت آیت‌اللّه برهان در سال ۱۳۴۰ شمسی، آیت‌اللّه حاج شیخ علی فلسفی تنکابنی و استاد عمید زنجانی از ائمّه جماعت این مسجد باعظمت بوده‌اند.
۲ . مدرسه علمیه برهانیه، جنب حرم مطهّر حضرت عبدالعظیم الحسنی) علیه‌السّلام(که دارای سبکی جدید است و ۳۴ حجره دارد. این بنا، در دو طبقه با همه امکانات رفاهی آن زمان به دست با کفایت معظم‌له احداث شد. مجله مبلغان، بهمن و اسفند ۱۳۸۷ - شماره ۱۱۲، مبلّغ وارسته، آیت‌اللّه برهان(رحمه‌الله علیه)
۳- دبستان و دبیرستان دخترانه و پسرانه برهان که برای پرورش و آموزش پسران و دختران مسلمان پدید آمد. عباسعلی اسلامی(۱۲۷۵-۱۳۶۴ش) از روحانی دور اندیش و جوان محور و موسس جامعه تعلیمات اسلامی که در تبدیل آن به بزرگ‌ترین دارنده مدارس غیرانتفاعی در دوره پهلوی دوم، نقش بسزایی داشت؛ اسلامی در شهرهای مختلفی از جمله مشهد، نجف و سامرا تحصیل کرد. او به‌جهت آشنایی با نجم‌العلماء از عالمان هند، به هند مهاجرت کرد و حدود هفت سال در آنجا بود. اسلامی در هند با مدرسة الواعظین آشنا شد که در کنار دروس قدیمی، علوم جدید نیز در آنها تدریس می‌شد. او با ایده گرفتن از این مدرسه، جامعه تعلیمات اسلامی را در ایران تأسیس کرد. جامعه تعلیمات اسلامی توسط عباسعلی اسلامی و با کمک و همراهی بخش بزرگی از قشر مذهبی جامعه، گسترش یافت. این جامعه از سال ۱۳۲۲ش آغاز به ساختِ مدارس پسرانه و دخترانه کرد و تا سال ۱۳۵۶ش، ۱۸۳ مدرسه تأسیس نمود.
مجتمع آموزشی تربیتی توحید دارای تمامی مقاطع تحصیلی، از پیش دبستانی تا پایه دوازدهم، ویژه دختران و پسران می باشد. مجتمع توحید با بیش از سی سال سابقه آموزشی و تربیتی در شهر مقدس قم به همت حجت الاسلام و المسلمین فرهادیان تأسیس شد. مجتمع توحید برترین مدرسه تربیتی استان و بنیانگذار کارنامه توصیفی در کشور می باشد. توحید برگرفته از عقاید اسلامی و مذهبی در راستای آموزش و تربیت دانش آموزان همواره پیشرو بوده است. همچنین با پیشرفته ترین امکانات آموزشی باعث رشد و پیشرفت در دانش آموزان می شود. مجتمع آموزشی تربیتی توحید دارای ۹ مجتمع آموزشی تربیتی و ۱ مجتمع اداری می باشد.
ایجاد کلاس های نهضت در کشور توسط معمار کبیر انقلاب اسلامی
حضرت امام خمینی رحمه الله علیه به عنوان یک روحانی بلند پایه و با اسنباط اینکه بی سوادی عامل وابستگی می باشد و همچنین جهت ترمیم ضایعه محرومیت بسیاری از مردم ایران از حضور در مدارس و تحصیل لازم جهت استقلال کشور و کوتاه کردن دست اجانب؛ با توجه به عمق فاجعه بی سوادی و آثار دلخراش آن که شاید سالیان سال زمان لازم داشت با استفاده از جایکاه روحانیت خود و ادبیات معنوی دستور دادند تمام ایران را مدرسه کنید از همین رو با دستور حکیمانه ایشان کلاس های درس آموزی در کشور با حرکت جهادی بر پا گردید و به کمک آموزش و پرورش ریشه کن شدن بی سوادی در کشور کلید خورد.
پس از صدور فرمان تاریخی حضرت امام «رحمة الله علیه» هسته مرکزی نهضت سواد آموزی با حضور نمایندگان آموزش و پرورش، جهادسازندگی، نماینده روحانیت، جهاد دانشگاهی شکل گرفت و به صورت شورایی اداره می شد. و این نهاد عهده دار تشکیل کلاس های سواد آموزی شد. در نخستین اقدام، با بررسی کتاب های موجود و با حذف آثار طاغوت، محتوایی متناسب با ارزشهای انقلاب اسلامی تهیه و ارایه شد. نخستین کلاسهای سوادآموزی از اوایل سال ۱۳۵۹ زیر نظر شورای نهضت سوادآموزی تشکیل گردید. در سال ۱۳۶۰ با استفاده تجربیات گذشته، ساختار دوره مقدماتی تدوین و بر اساس آن تشکیل کلاسهای مقدماتی به استانها و شهرستانها ابلاغ گردید.
از تأسیس حوزه های علمیه تا ایجاد مکتب خانه ها
در قانون اساسی مکتب های خانه سنت مدار که در تاریخ ایران کدامین اهداف تربیتی و مهارتی پایه مدارس امروز انقلاب اسلامی می باشد؟؛ بر حسب دستور قرآن و زندگی پاک معصومین علیهم السلام کسب علم که بر مرد و زن لازم و اجب بود از همین رو در حوزه های علمیه بر قامت این مهم توسط طلاب و رحانیون لباس عملی متناسب آن دوخ دوز می شد چراکه انسان غیر عالم به تکلیف خود آشنا نمی گردد تا با انجام وظائف انسانی به مقام خلیفه اللهی خویش واصل گردد و نیز به وصل دیگران بنا بر وظیفه هم همت بگمارد؛ بدین سبب محور علم آموزی کتاب وحی بود که مهمترین درس آن خویشتن بانی جهت تقرب الی الله بود و همچنین هر دانش دیگری که ارتباط انسان با خالق هستی و مخلوقات را رمز گشایی می کرد از زیر مجموعه های آن به حساب می آمد و بدین منظور مردم برای حاجتروایی محصلین این مراکز نذر و نیاز داشتند؛ نیروی انسانی این حوزه ها از مکتب خانه های همجوار آن تأمین می گردد که نوجوانان در این مراکز به دروس خواندن و نوشتن موفق می شدند و برای مراحل تکملیی آن در حوزه های علمیه پذیرش می شدند.
چرایی جایگزینی مدارس با مکتب خانه ها
در زمان قاجار و با فرهیختگی امیرکبیر مدرسه درالفنون تشکیل گردید همانگونه که از نام مدرسه بر می آید در این مدرسه هفت رشته؛ پیاده نظام، سواره نظام، توپخانه، پزشکی و جراحی، داروسازی و کانی‌شناسی و سه زبان فرانسه، انگلیسی و روسی تدریس می‌شد و معلمانی از اتریش برای آموزش دعوت شدند و از تدریس معارف به هر دلیلی غفلت گردید شاید هم به سبب آن بود ۱۳ روز قبل از شهادت امیر کبیر افتتاح بود و مهلتی باقی نماند تا پیرامون این بخش از آموزش تصمیم گیری گردد و در ادامه هم مدارس الگو برداری شده به این مهم اهتمامی نداشتند و مدارس با حضور معلمانی از اروپا و آسیای میانه و متونی که در آن معارف اسلامی سابقه ایی نداشت سبب گردید مکتب خانه هایی که تربیت نوجوانان و جوانان را در اختیار داشتند با رکودی چشم گیر مواجه گردد چراکه فرهنگ حاکم بر جامعه با توجه به رشته های تجربی و ارتباط با بلاد غرب و نیازهای ملموس به فنون ابزار ساز و کارآفرین در اجتماع یا فرصت را از محصلین ربوده بود و یا اینکه جو و فضای حاکم هنوز اجازه ابراز وجود به معارف الهی و انسانی را نمی داد که در این مورد محسوس می توان به نحوه تشکیل مدارس دخترانه در زمان قاجار و پهلوی توجه داد چراکه برخی از شرایط و شیوه های حاکم در این مدارس با برنامه درسی و همچنین حوادثی که در رفت و آمد دانش آموزان دختر پدید می آمد تضادها و تزاحم هایی برای خانواده ها به ویژه والدین مذهبی ایجاد کرده بود.
اختصاصات طلاب و روحانیون در مدارس
دانش آموزان در مدارس کشور با دروس اختصاصی و معلمان متخصص درس هایی مانند ریاضی؛ فیزیک؛ شیمی؛ هنر و مانند آن را در اختیار دارند تا با حافظه ایی انباشت شده از اصطلاحات به مهارت آموزی جهت ارتباط با جهان طبیعت داشته و از بهره برده و به دیگران بهره رسانی کنند و لکن طلاب و روحانیون در مدارس با لباس اختصاصی مقدس و رشته های تخصصی مانند ادبیات عرب؛ ادبیات فارسی؛ فلسفه؛ منطق؛ اصول سیاست؛ اصول فقه؛ تاریخ اسلام؛ نجوم؛ شعر؛ خطابه؛ داستان نویسی؛ کلاس داری متراکم؛ معماری اسلامی؛ خداشناسی؛ پیامبر شناسی؛ دین شناسی؛ مذهب شناسی؛ اخلاق شناسی و غیره را در سطوح مختلف آموزش دیده و برای معرفی دین مبین اسلام ناب و همچنین تبلیغ عملی آن تربیت می شوند.
قضاوت از آثار میدانی طلاب و روحانیون در مدارس
در قبل از انقلاب اسلامی با حضور برخی از طلاب و روحانیون در نظام آموزش و پرورش کشور مانند آیت الله حائری و شهدای گرانقدری مانند دکتر بهشتی؛ مفتح؛ باهنر مواجه بودیم که استقبال حداکثری از این رجال فرهنگی و سیاسی بر صفحات تاریخ آموزش و پرورش کشور می درخشد؛ و علت حضور و حمایت از این چهره های درخشان را می توان از تربیت دانش آموزانی که در اختیار آنان بودند جویا شد که هر کدام در جایگاه های مدیریتی کشور و صحنه های بین المللی اسم و رسمی از خود به یادگار نهاده اند که باور به این گزارش با توجه به فضای غنی برخی دانشنامه ها که شخصت های صد سال گذشته را در فضای منتشر کرده اند دشوار و دور نیست.
چرایی مقاومت از حضور طلاب و روحانیون در مدارس
چند صباحی است شبکه های معاند در پی دلسوزهای گذشته خود برای دانش آموزان در مدارس بر این طبل می کوبند که که با حضور طلاب و روحانیون در مدارس حق و حقوق معلمان و دانش آموزان در رشته های تخصصی را چه کسی پاسخگو خواهد بود؛ آیا طلابی که برای مسجد و محراب و مراسم سوگواری تربیت می شوند سنخیتی با نظام تخصصی تعلیم و تربیت عمومی کشور دارند؛ با تولید این شبهه و پر و بال دادن آن توسط برخی از افراد ظاهر بین و ناآگاه از علو اسلام ناب در داخل کشور و همچنین جو دادن به عدم تشکیل فرآیند موفق طلاب در برخی مدارس قضاوت های غیر منصفانه ایی در کوشه و کنار رسانه ها و یا فضای مجازی به گوش می رسد که ضرورت این نوع قضاوت ها بر روی میز تجزیه و تحلیل مورد بررسی لازم قرار گیرد.
امتیاز طلاب و روحانیون در کارنامه مثلث مدارس
یک آموزشگاه موفق و مفید از ۳ رکن اساسی مدیریت؛ معلمان و دانش آموزان تشکیل می گردد که با عدم حضور حقیقی هر یک از اضلاع این مثلث در آموزشگاه سایر موفقیت های مدرسه تحت الشعاع قرار می گیرد و این موضوع پیرامون طلاب و روحانیون در برخی مدارس حاکم است؛ بدین معنی که اگر طلاب و روحانیون در جوار مدیریت و معلمان و دانش آموزان مدرسه همگام و همدل تشکیل مثلث گردد از هیچ آموزشگاهی درهر دوره ایی که باشد نه اینکه شکایت و شبهه به گوش نمی رسد بلکه در این مدارس آغوش استقبال به قدری برای طلاب و روحانیون گشاده است که خانواده ها و سایر دستگاههای حاکمیتی را نیز به صحن مدرس می آورد تا تربیت تمام ساحتی تراز سند تحول با ترکیب مهارت ها و فرماندهی ساحت اعتقادی؛ عبادی؛ و اخلاقی سریعتر و عمیق تر صورت بگیرد؛ حال چرا برخی از افراد از درون خانواده آموزش و پرورش به شبهات دشمنان و یا عدم تشکیل فرآیند موفق طلاب و روحانیون بصورت تکثری و تضاعفی تهیه گزارش می کنند یا در گفتگوها از عدم اطلاعات جامع و مانع خود پیرامون طلاب در مدارس خب رمی دهند؛ البته ناگفته نماند که در قشر و صنفی نقاط ضعف قابل انکار نیست چراکه ما با انسان روبر هستیم که بصورت استدارجی رشد می کنند و لکن این مهم است که چرا ضعف طلاب و روحانیون در مدارس لازم و ضروری از برای برخی است که پررنگ و سیاهتر باید مشکل محل بحث و بررسی است که البته آن هم برای اهل فن در نظام تعلیم و تربیت عمومی کشور پوشیده نیست بلکه عیان است که دشمنان در این نوع سیاست ورزی مطامع و منافعی را برای خود در نظر دارند.