اصغرباقرزاده، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در گفت وگو با پایگاه اطلاع رسانی ستاد همکاریهای حوزه های علمیه و آموزش وپرورش با اشاره به دیدار فرهنگیان کشور با رهبرمعظم انقلاب اسلامی و فرمایشات حیکمانه ایشان، افزود: تأکید معظم له به موضوع هویت ملی و تقویت آن در میان دانش آموزان بسیار حائز اهمیت است و آموزش و پرورش در کنار بسیار از نهادهای اثرگذار همچون خانواده می بایست نسبت به این مهم اقداماتی را ارائه کنند.
این استاد دانشگاه افزود: در خصوص هویت ملی و تبیین آن می تواند به این نکته اشاره کرد که این هویت را چه چیزی می سازد؟ و عناصر سازنده آن کدامند؟
وی در پاسخ به این سوالات گفت: عوامل سازنده هویت عبارتند از؛«علاقه و غیرت فرد نسبت به ملیت، مذهب، فرهنگ و زیست‌بومی که در آن زندگی می کند». حال اینکه چگونه می توان برای بچه ها و کلا افراد جامعه این هویت را به وجود آورد در واقع بخش عمده آن مربوط به آگاهی‌بخشی، اطلاعات و دانسته‌های فرد نسبت به همین عناصری که گفته شد برمی‌گردد، یعنی اگر فرد نسبت به موقعیت جغرافیایی، تاریخی، دینی و مذهبی، فرهنگی، اعتقادی و خانوادگی خودش اطلاعات و آگاهی خود را بالا ببرد طبیعتاً این سطح از آگاهی نسبت به موقعیت خود، علاقمندی‌هایی را در او بوجود می‌آورد و در مرحله بالاتر عشق، علاقه و در نهایت می‌توان اصطلاح غیرت را بکار برد، همه این موارد هویت شخص را شکل می‌دهد.
معاون وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: حالا این اطلاع‌بخشی و آگاهی‌بخشی درون بچه ها با عناصری که بیان شد بسیار وسیع تر و غنی‌تر بر دانش‌آموزان اثر می‌گذارد، حال اینکه عمده تمرکز ما بر کتب درسی است که به نظر می رسد از این رهگذر به پاسخ قوی دست پیدا نکرده ایم، یعنی خیلی مؤثر نبوده یا تأثیر کمی داشته است. اگر این اطلاع‌بخشی با شیوه‌هایی غیر از شیوه‌های مستقیم و کتب درسی به وجود بیآید، طبیعتاً هم عمیق‌تر و هم ماندگارتر خواهد بود.
باقرزاده اظهارکرد: به عنوان مثال اگر ما بخواهیم کشورمان را به بچه‌ها بشناسانیم یکی از راه‌های ساده‌اش این است که کتابی را به اسم کتاب جغرافیا یا اجتماعی تدوین کنیم و از بچه‌های بخواهیم آن را بخوانند و سوالاتش را پاسخ بدهند و نهایتاً نسبت به ایران خودشان اطلاعاتی بدست بیآورند، همینطور درباره دین‌شان کتاب دینی، درباره تاریخ‌شان کتاب تاریخ و نظایر آن را تدوین کنیم، ولی اگر از شیوه‌های مکمل و مؤثر دیگری برای شناساندن آن استفاده کرده و بفرض بچه‌ها را به سفرهای گردشگری، اردوهای علمی و به درواقع جستجو فعالانه در طبیعت زندگی خودشان وادار کنیم و به جای اینکه نقشه ایران را جلوی آنها بگذاریم، نقشه دنیا را مقابل آنان قرار دهیم تا موقعیت ایران را در دنیا درک کنند، طبیعتاً هویت‌شان شکل می‌گیرد.
وی اذعان کرد: تأکید می‌کنم هویت از اجزایی بوجود می‌آید که بخش عمده آن آگاهی، اعتقاد و دانش نسبت به دارایی‌های فردی است. وقتی بچه ها نمی‌توانند، کشور خودشان را نسبت به کل عالم تصور کنند، چطور می‌توانند نسبت به آن غیرت داشته و هویتی پیدا کنند؟ یا نسبت به دین غیرت پیدا کنند؟ لذا باز هم باید از شیوه‌های متنوعی نسبت به تاریخ، اعتقادات و معنویت استفاده کرد. آنچه مورد تأکید مقام معظم رهبری است، ایجاد هویت ملی با همکاری و تعامل تمام مجموعه های ذیربط و اثر گذار است، اما عده ای ایجاد هویت ملی فقط به فعالیت های آموزش و پرورش پیونده زده اند در حالی که رسانه‌ها، والدین و همه نهادهای کشور متولی ایجاد این هویت می باشند.
قسمت عمده سند تحول بر روی نیروی انسانی متمرکز شده است
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در بخش دیگری از گفت وگوی خود با بیان اینکه نیروی انسانی مهمترین رکن یک نهاد و سازمان است، گفت: در خصوص سند تحول همانطور که برخی از عزیزان می‌گویند شناساندن این سند در درجه اول به افرادی که باید مجری آن باشند خیلی مهم است. واقعیت آن است که ما عمدتاً برای اجرای هر فعالیت خیلی خوبی که تنظیم می‌کنیم، متأسفانه نگاهی سطحی به مجری آن داریم. می گوئیم این طرح را خوب نوشته و تدوین کرده ایم، می دهیم برود در سیستم انجام می شود و هیچوقت نیامده ایم یک سرمایه گذاری خیلی قوی و اعتبار بالایی برای مجریان همین طرح خوب داشته باشیم. اینکه آیا مجریان اعم از اینکه هم بفهمند این سند چیست؟ هم بشناسند و به آن ایمان بیاورند و حتی شیوه‌های اجرایش را به آن یاد دهیم!
باقرزاده تصریح کرد: به اعتقاد من در سند تحول بنیادین آموزش پرورش، بخش عمده‌ای بر روی نیروی انسانی متمرکز شده است، یعنی اینکه آقا شما تحولی فکر کنید، تلفیقی عمل کنید، اینکه پرورش و آموزش هر دو با هم تربیت را می‌سازند، یعنی تربیت یک فرایندی است که شامل همه فعالیتهای آموزشی، پرورشی، دینی و در واقع مذهبی، جسمی و روحی می‌شود، در واقع همه ساحت ها را دربر می‌گیرد، این واقعاً احتیاج دارد که شما افراد را نسبت به این موضوع آگاه و توانمند کنید و خودشان را در فرایند تربیت قرار دهید تا آنها بتوانند بقیه را در این فرایند تربیت قراردهند.
وی تأکید کرد: اما در کوتاه مدت چه کاری می‌توان کرد، آنچه که من به نظرم می‌رسد و در رویکرد معاونت پرورشی هم قرار داده‌یم، ایجاد نقطه اتصال‌های واقعاً روشن در بین بخش‌های مختلف آموزش پرورش است. به عنوان مثال من درنظر گرفته ام بخشی از مسابقات قرآنی، فرهنگی و هنری از کتب درسی باشد، لذا به مجموعه ها زیر نظر معاونت ابلاغ کرده‌ام که شما وقتی می‌خواهید مسابقه قرآنی یا یک مسابقه نقاشی در یکی از سطوح مدرسه برگزار کنید، لااقل یک کتاب درسی را پایه آن مسابقه قرار دهید چراکه هم متن آموزشی را وارد کار پرورشی کرده اید، هم معلمی که آن درس را داده، خوشحال و با انگیزه شده است، از طرف دیگر یک کمک حالی به عنوان مربی تربیتی و مشاوره به مدرسه آمده، از متن درسی شما استفاده می‌کند.
عضو ستاد همکاری های حوزه و آموزش و پرورش بیان کرد: برای کار فرهنگی و تربیتی هم به این شیوه می توان عمل کرد، همینطور تلفیق مسابقات ورزشی با مسابقات فرهنگ و هنری و نظایر آن. یعنی فعلاً برای کوتاه مدت اعتقادم این است که می‌شود نقاط اتصالی را بین بخش‌های مختلف آموزش و پرورش به وجود آورد تا بخش هایی از سند تحول را بشود پیاده کرد، اما برای پیاده سازی به صورت عمیق و قطعی و کامل باید بر روی نیروی انسانی سرمایه‌ریزی کرد. نیروی انسانی که الآن از دانشگاه فرهنگیان حاضر است، می تواند بستر اصلی برای آماده سازی نیروی انسانی متخصص و ممحض برای آماده سازی و پیاده سازی سند تحول بنیادین باشد.
باقرزاده در ادامه پیرامون تربیت دانش آموزان دین باور و دین مدار گفت: واقعیت این است که این سوال ریشه در معنای تربیت دارد، ما معتقدیم تربیت یک فرایند لازم است نه متعدی، یعنی شخص باید تربیت بشود نمی‌شود آن را تربیت کرد و اگر توقع می‌رود از اینکه چرا آموزش و پرورش یا بقیه افراد نمی‌توانند دانش‌آموزان را تربیت کنند، باید ناظر به این باشند که چرا نمی‌توانند شرایطی را برای تربیت شدن بچه‌ها فراهم کنند، یعنی ما باید زمینه‌هایی را به وجود بیآوریم که فرد تربیت شود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش به سه عامل اصلی برای تربیت افراد اشاره کردو افزود: سه عامل«داشتن بصیرت»، «گرایش‌ها،علاقه و سلایق»، «تقویت ارائه بشر». اگر ما بتوانیم که افراد را در یک شرایط آزاد؛"کسب اطلاعات" و "دانش علمی و دینی" قرار بدهیم و بعد گرایش‌های آنان را به سمت گرایش‌های مثبت سوق دهیم، بعد اراده آن را در انتخاب مسیر درست تقویت کنیم، در واقع زمینه را برای تربیت شدن آنان فراهم کرده‌ایم. بنابراین تربیت کردن یا تربیت شدن با تلقین، تهدید، تمقید با تردید و با اجبار فاصله دارد، این موارد باید دور شود. اما اینکه ما به عنوان آموزش و پرورش چه کارهایی را می‌توانیم در این زمینه انجام دهیم واقعیت این است که باز هم به تربیت نیروی انسانی که مواجه مستقیم با این بچه‌ها دارند، بستگی دارد.
این استاددانشگاه بیان کرد: اگر بتوانیم معلمان و مربیانی را پرورش دهیم و تقویت کنیم که بتوانند شرایط ویژه‌ای را برای بصیرت افزایی بچه ها و زمینه آزاد اندیشی و گرایش مثبت اندیشی و اراده آنان را فراهم آورند در واقع ما زمینه را برای تربیت کردن آنها فراهم کردیم. کما اینکه پروردگار همه انسانها را وقتی دعوت به دین می‌کند می فرمایند:«لایکلف الله نفساً الا وسعها» یا اینکه می‌فرمایند؛«لا اکراه فی الدین قد تبین رشد من الغی». ما باید زمینه‌های مقایسه حق و باطل را برای بچه‌ها فراهم کنیم.
گفت وگو از اکبر پوست چیان