به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ستاد همکاریها، حجت‌الاسلام هادی عیوضی، مدرس علوم قرآنی در همدانمعلمی یکی از زیباترین و باارزش‌ترین مشاغل دنیاست. البته معلمی کاری ارزشمندتر از یک حرفه و شغل است؛ چه بهتر که بگوییم کار و تلاش یک معلم چیزی جز عشق به شاگرد نیست. یک معلم با حس نوع‌دوستی سعی می‌کند که متربی خود را به‌گونه‌ای آموزش دهد که در بهترین و بالاترین جایگاه علمی و اجتماعی قرار گیرد. البته این سخن به معنای تأیید و تحسین فعالیت همه معلمان نیست، چراکه پاره‌ای افراد در این صنف به‌واسطه دارا نبودن شاخص‌های معلم خوب، ثمره‌ای جز گمراه کردن متربیان و شاگردان ندارند.
در آیین و مکتب اسلام، علم‌آموزی و معلمی از جایگاه ممتاز و منحصر به‌فردی برخوردار است و به جرئت می‌توان گفت که در هیچ مکتب و آیینی به اندازه اسلام به این موضوع اهمیت و بها داده نشده است. آیات و روایات فراوانی که در منابع اسلامی در خصوص تعلیم و تعلم وجود دارد به خوبی گواه بر این مطلب است. در خصوص ارزش و اهمیت حرفه شریف معلمی، همین بس که خدای متعال خود را به‌عنوان معلم انسان معرفی می‌کند «اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ، الَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ.» (علق/ آیات ۳ تا ۵)
حجت‌الاسلام هادی عیوضی، مدرس علوم قرآنی در همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، به بیان چهار ویژگی یک معلم شایسته از دیدگاه قرآن کریم پرداخت و اظهار کرد: در آیات قرآن بر تربیت و اهمیت آن تأکید شده است و شخص تربیت‌کننده باید مواردی را رعایت کند.
صبر و حوصله؛ ویژگی مهم مربی قرآن
انبیاء به‌عنوان اولین معلمان زندگی بشر بودند که اخلاق آنها در مباحث تربیتی به شکلی بوده که باید صبر و حوصله به خرج می‌دادند و به عبارتی شرح صدر داشته باشند. شرح صدر به معنای ظرفیت بالاست به‌گونه‌ای که در آیه اول سوره انشراح می‌خوانیم: «أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ؛ آيا براى تو سينهات را نگشادهايم.» در این آیه خداوند شرح صدر و ظرفیتی به پیامبر عطا می‌کند که در امر ترویج دین و تبلیغ رسالت خود، مهم‌ترین فاکتور بوده است.
حضرت موسی(ع) نیز زمانی که می‌خواست کار تربیتی حساسی در مقابل فرعون انجام دهد خود به خداوند در آیه ۲۵ سوره طه فرمود: «قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي؛ گفت پروردگارا سينهام را گشاده گردان»، این صبر و بردباری عاملی مهمی در بيان مسائل تربیتی است که طبق آیات قرآن یک معلم شایسته باید در وجود خود نهادینه کند تا بتواند شاگردانی درخور و شایسته را پرورش دهد.
یک معلم شایسته باید از تکنیک ارتباط مؤثر برخوردار باشد به این مفهوم که هم خوب بشنود و هم خوب حرف بزند. وقتی حضرت موسی(ع) و هارون می‌خواهند یک کار تبلیغی و تربیتی در برابر فرعون انجام دهند خداوند در آیه ۴۴ سوره طه می‌فرماید: «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَىٰ؛ و با او سخنى نرم گوييد شايد كه پند پذيرد يا بترسد»؛ بر این اساس یک مربی شایسته باید با نرمی و آرامی با متربی سخن بگوید تا کار تربیتی او اثرگذار باشد.
در زمان رسالت پیامبر(ص) ایشان به عنوان اولین مربی و معلم بشر به حدی با صبر و حوصله به سخنان مردم گوش می‌کرد. در آیه ۶۱ سوره توبه آمده است: «و مِنهُم الَّذينَ يؤُذونَ النّبىّ و يقولونَ هُو أذُنٌ قُل أُذُنُ خَيرٍ لَكُم يؤمِنُ بِاللّهِ و يؤمنُ لِلمُؤمِنينَ و رَحمةٌ لِلّذينَ ءَامَنوا مِنكُم والّذينَ يؤذونَ رَسولَ اللّهِ لَهُم عَذابٌ ألِيم؛ بعضى از ايشان پيامبر را مى‌آزارند و مى‌گويند كه او به سخن هر كس گوش مى‌دهد. بگو: او براى شما شنونده سخن خير است. به خدا ايمان دارد و مؤمنان را باور دارد، و رحمتى است براى آنهايى كه ايمان آورده‌اند. و آنان كه رسول خدا را بيازارند به شكنجه‌اى دردآور گرفتار خواهند شد.»
این آیه سوره توبه را «آیه اذُن» گویند. اذن، كنایه از شخصى است كه هر سخنى را بشنود و بپذیرد. براساس این آیه، منافقان پیامبر را مى‌آزردند و چون حضرت، عذر و دروغ آنان را مى‌پذیرفت، در مقام آزار و نكوهش او مى‌گفتند او براى شما «اذُن» (زودباور) است و به حرف همه گوش مى دهد.
خداوند در پاسخ آنان فرمود او براى شما گوش نیكو است. به خدا ایمان دارد و سخن مؤمنان را با خوش‌گمانى مى‌پذیرد. خداوند در قرآن می‌فرماید این حالت پیامبر که خوب گوش می‌کند مایه خیر و برکت است. کسی که خوب گوش می‌کند طرف مقابل احساس صمیمیت و راحتی خواهد کرد و انگیزه لازم را پیدا می‌کند که حرف‌های خود را راحت به مربی بزند و در مقابل تأثیرپذیر نیز باشد.
در صفات پیامبر(ص) در قرآن کریم داریم که اگر یک معلم و مربی مهربان و دلسوز نباشد مردم از اطرافش پراکنده خواهند شد و جذب مربی نمی‌شوند. در آیاتی از قرآن آمده است: «لَقَدْ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ قطعاً برای شما پیامبری از جنس خودتان آمد که درد و رنج شما بر او دشوار است و به هدایت شما حریص و علاقمند و نسبت به مؤمنان دلسوز و مهربان است.»(توبه/ آیه ۱۲۸)
همچنین در آیه ۱۵۹ سوره آل عمران آمده است: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند، پس از بدی آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و برای دلجویی آنها در کار جنگ با آنها مشورت کن، لیکن آنچه تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده، که خدا آنان را که بر او اعتماد کنند دوست دارد.»
مربی و متربی نباید درگیر مسائل مادی باشند
یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های یک مربی و معلم شایسته آن است که انتظار جبران مادی از سوی شاگردش نداشته باشد و نباید بین مربی و متربی مباحث مادی مطرح شود، چراکه آن عشق و علاقه و صمیمیت است که باید بین آنها شکل بگیرد تا آثار تربیتی داشته باشد. همه مربیان خوب انسان که انبیا بودند از آنها به هیچ وجه انتظار جبران مالی نداشتند هر چند در حکومت اسلامی ارزش و جایگاه معلم باید به حدی بالا باشد که با احترام معلمان را از منظر مالی تأمین کنند تا دغدغهای جز تربیت نسلی شایسته نداشته باشند.
مربی و متربی نباید درگیر مسائل مادی باشند، چراکه ارزش معنوی این کار با انتظارات مادی از بین می‌رود و بعد تربیتی آن کم‌رنگ خواهد شد. حکومت اسلامی باید چنین مسائل مادی را حل کند بدون اینکه خللی بر امر تربیتی متربی و مربی وارد شود. در آیاتی از قرآن می‌خوانیم: «وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ؛ من بر اين رسالتم هيچ پاداشی از شما درخواست نمی‌كنم، اجر من جز بر پروردگار جهانيان نيست.»(شعراء/ آیه ۱۰۹)