عصاره همه خوبي هاى عالم درزندگي نامه رسول مكرم اسلام جمع شده است ،جاى جاى اين زندگى سراسر نور،سرمايه عظيمى براى پرورش انسانهاى نمونه به عنوان الگو و سرمشق به ديگران است .
ازآنجا كه آموختن راه و رسم زندگى رسول اكرم صلى الله عليه و آله اولين وسيله مطمئن براى شناخت مقاصد و مفاهيم عاليه اسلام به شمارمى رود، پایگاه اطلاع رسانی ستا همکاریهابه مناسب میلاد حضرت خاتم الانبیاء چهارده درس زندگى ازدرياى بيكران فضايلش به محضر عاشقان حضرتش تقديم مى گردد.
*آداب ديداربا دوستان
مردى به خانه رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و درخواست ديدار نمود، هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله خواست از خانه خارج شود و به ديدار آن مرد برود، جلو آينه يا ظرف بزرگى از آب داخل اتاق ايستاد و سر و صورت خود را مرتب كرد.
عايشه از ديدن اين كار تعجب كرد. پس از بازگشت آن حضرت پرسيد: يا رسول الله ، چرا هنگام رفتن در برابر ظرف آب ايستادى و موها و سر و صورت خود را مرتب كردى ؟
فرمود: اى عايشه ، خداوند دوست دارد، هنگامى كه مسلمانى براى ديدار برادرش مى رود، خود را براى ديدار او بيارايد!!(2)
*آداب و سبک غذا خوردن
حضرت در كنار سفره همانند بنده متواضع مى نشست ... هرگاه در حال صرف غذا بود، تكيه نمى داد. با نام و ياد خدا شروع مى كرد، بين دو لقمه خدا را ياد مى كرد و سپاس مى گفت ... او هيچ گاه زياده روى در تناول غذا نداشت . وقتى بر طعامى دست مى نهاد، مى فرمود: به نام خدا، خدايا؛ بر ما مبارك قرار ده . او هيچ غذايى را بد نمى شمرد، اگر ميل داشت ، تناول مى كرد و اگر به طعامى تمايل نداشت ، آن را ترك مى كرد. حضرت تنها غذا نمى خورد، دوست داشت دسته جمعى باشد: بهترين طعام براى او طعام دسته جمعى بود. در هنگام غذا از همه زودتر شروع مى كرد و آخر از همه دست مى كشيد، تا ديگران در غذا خوردن شرم نكنند و گرسنه برنخيزند. از مقابل خودش غذا مى خورد، غذاى داغ نمى خورد، و غذاى او بسيار ساده ، مانند نان جو بود، هرگز نان گندم نخورد، و به غذاى ساده پرانرژى مانند رطب علاقه داشت . (3)
*بالاتر از هزار حج و هزار روز روزه
مردى از انصار به محضر رسول اكرم صلى الله عليه و آله آمد و عرض كرد: يا رسول الله ! اگر جنازه اى حاضر باشد و مجلس عالمى،كداميك را دوست تر دارى كه من حضور يابم ؟ رسول خدا فرمودند: اگر براى تشييع و دفن ، كسانى باشند كه عهده دار انجام آن شوند، حضور يافتن در مجلس دانشمند، از حاضر شدن در تشييع هزار جنازه ، عيادت هزار بيمار ، نماز شب ،روزه هزار روز ، هزار صدقه به مستمندان ، هزار حج مستحب و هزار جنگ مستحب در راه خدا با مال و جان برتر است ، كجای اينها با فضيلت حضور در محضر عالم برابرى مى كند؟! آيا ندانسته اى كه اطاعت و عبادت خدا وابسته به علم و دانش است و خير دنيا و آخرت با علم مى باشد و بدى دنيا و آخرت با نادانى است ؟! (4)
* احترام به كودكان
روزى پيامبر نشسته بود، امام حسن و امام حسين عليه السلام وارد شدند. حضرت به احترام آنان از جاى برخاست و به انتظار ايستاد. چون كودكان در راه رفتن ضعيف بودند، لحظاتى چند طول كشيد. بدين جهت پيامبر صلى الله عليه و آله به سوى آنان رفت و استقبال كرد. آغوش خود را گشود و هر دو را بر دوش خويش سوار كرد و به راه افتاد و مى فرمود: فرزندان عزيز!، مركب شما چه خوب مركبى است و شما چه سواران خوبى هستيد. (5)
* آداب جنگ
هرگاه پيامبر صلى الله عليه و آله تصميم مى گرفت لشگرى را به جنگى بفرستد، آنها را مى طلبيد و در مقابل خود نشانده و مى فرمود: به نام خدا و در راه خدا و بر روش پيامبر او حركت كنيد. به دشمنان خويش خيانت نكنيد، آنها را مثله ننمائيد و با آنها مكر نورزيد. پيرمرد ضعيف و زن و كودك را نكشيد. درختان را قطع ننمائيد، مگر اينكه ناچار شويد. هر كس از مسلمين از كوچك و بزرگ توجهى به يكى از مشركين داشته باشد و او را پناه بدهد، او در امان است تا كلام خدا را بشنود، اگر از شما متابعت كرد از برادران دينى شما محسوب مى شود، و اگر امتناع كرد، او را به منزلگاه خود برسانيد و از خدا استعانت جوئيد. (6)
* شرط بوسیدن پیشانی حورالعين
مردى حضور پيامبر صلى الله عليه و آله رسيد و پرسيد، اى رسول خدا! من سوگند خورده ام كه آستانه در بهشت و پيشانى حورالعين را ببوسم . اكنون چه كنم ؟پيامبر فرمود: پاى مادر و پيشانى پدر را ببوس .
او پرسيد: اگر پدر و مادرم مرده باشند، چه كنم ؟
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: قبر آنها را ببوس . (7)
* مومن نباید بیکار باشد
ابن عباس (ره ) گفت:رسول خدا چون به مردى مى نگريست از ديدن او خوشوقت مى شد، مى پرسيدند: كارش چيست؟اگرمى گفت:بيكار است ، مى فرمودند:از نظر من افتاد.عرض مى شد: يا رسول الله چرا بى ارزش گرديد؟ مى فرمودند: چون مؤمن بيكار، ناچار با دين خود بايد معيشت كند. (8)
* پیامبری از جنس مردم
پيامبر صلى الله عليه و آله لباسش را خودش مى دوخت،كفشش را خودش وصله مى كرد،. با بردگان غذا مى خورد. روى زمين مى نشست ، شرم آن نداشت كه خودش به بازار برود و نيازهاى خانه را خريدارى كرده و حمل كند. با همه افراد دست مى داد،تا طرف،دستش را رها نمى كرد،او رها نمى كرد، به همگان سلام مى كرد و اگر به چيزى دعوت مى شد، هر چند به خرماى خشك ، دعوت را رد نمى نمود. كم خرج و بزرگ طبع و خوش برخورد بود. چهره اش گشوده و خندان بود، اندوهش آميخته با خشم نبود، در تواضعش ذلت نبود، اشراف در بخشش داشت ، قلبى مهربان داشت. (9)
* ویژه خواری ممنوع
رسول مكرم اسلام صلى الله عليه و آله در سفرى بود. امر فرمود؛ گوسفندى را براى طعام ذبح نمايند. شخصى عرض كرد: يا رسول الله ! ذبح گوسفند به عهده من،ديگرى گفت ،پوست كندن آن با من،شخص ديگر گفت ،پختن آن با من حضرت نیزفرمود: جمع كردن هيزم هم با من باشد. گفتند: يا رسول الله ، ما هستيم و هيزم جمع مى كنيم . نياز به زحمت شما نيست فرمود: اين را مى دانم ليكن خوش ندارم كه خود را بر شما امتيازى دهم . پس به درستى كه حق تعالى كراهت دارد از بنده اش كه ببيند او خود را بر دوستانش امتياز داده است .(10)
* بوسه بر دستان کارگر
وقتى رسول خدا از غزوه تبوك برگشتند.سعد انصارى به استقبال حضرت رفت و نبى اكرم صلى الله عليه و آله با او مصافحه كرد و چون دست در دست سعد گذاشت،فرمود،اين زبرى چيست كه در دستهاى توست ؟ عرض كرد: يا رسول الله ! با بيل و كلنگ كار مى كنم و براى خانواده ام روزى فراهم مى نمايم.رسول خدا صلى الله عليه و آله دست سعد را ببوسيد و فرمود: اين ، دستى است كه حرارت آتش دوزخ به آن نرسد. (11)
*برابری پاداش زنان با مجاهدان
پيامبر صلى الله عليه و آله در باب جهاد و پاداش مجاهدان سخن مى گفت در اين بين،زنی بپاخاست و پرسيد: آيا براى زنان هم از اين فضيلت ها بهره اى هست؟رسول خدا فرمودند:آرى ،از هنگامى كه زنان باردار مى شوند، تا لحظه اى كه كودكان خود را از شير باز مى گيرند،همانند مجاهدان در راه خدا پاداش مى برند.اگر در اين فاصله ،اجل آنان فرا رسد و مرگ ايشان را دريابد،اجر و منزلت شهيد رادريافت خواهند كرد.(12)
* لطف خداوند به نماز خوانها
پيامبر صلى الله عليه و آله در حالى كه تبسمى داشتند، به آسمان نگاه مى كردند.شخصى علت را سؤ ال كرد. حضرت فرمود: به آسمان نگاه كردم ، ديدم دو فرشته به زمين آمدند تا پاداش عبادت شبانه روزى بنده با ايمانى را كه هر روز در محل نماز خود، به عبادت و نماز مشغول مى شدند، بنويسند. اما او را در محل نماز خود نيافتند، بلكه در بستر بيمارى يافتند.آنها به سوى آسمان بالا رفتند و به خداوند عرضه داشتند:ما طبق معمول براى نوشتن پاداش عبادت آن بنده باايمان،به محل نماز او رفتيم ،ولى او را در محل نمازش نيافتيم ، بلكه او در بستر بيمارى آرميده بود.خداوند به آن فرشتگان فرمود: تا اودر بستر بيمارى است،همان پاداش را كه هر روز براى او هنگامى كه درمحل نماز وعبادتش بود،بنويسيد، و بر من است كه پاداش اعمال نيك او را تا آن هنگام كه در بستر بيمارى است،برايش بنويسم . (13)
عبادت یا دانش کدام برترند؟!
روزى پيامبر صلى الله عليه و آله وارد مسجد النبی گرديد، چشمش به دوگروه افتاد و هر کدام حلقه اى تشكيل داده و سرگرم بودند؛ يك دسته به عبادت و ذكر خدا، دسته دیگر به تعليم و تعلم. حضرت از ديدن هر دو دسته مسرور و خرسند شد و به همراهانش فرمود:اين هر دو نيك نموده و بر خير و سعادتند. لكن من براى دانا كردن و دانا شدن مردم فرستاده شده و مبعوث گشته ام.پس خودش به طرف همان دسته كه به تعليم و تعلم اشتغال داشتند،رفت و در حلقه آنان نشست . (14)
*بهتر از یک سال جهاد رد راه خدا
مردى خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و گفت :من مردى بانشاط و جوان هستم و جهاد در راه خدا را دوست دارم ، اما مادرى دارم كه اين كار را خوش نداردپيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند:برگرد و در كنار مادرت باش . سوگند به خدائى كه به حق مرا به پيامبرى برگزيده است ، انس يك شب او با تو از جهاد يكساله تو در راه خدا بهتر است . (15)
منابع؛
1- سوره احزاب ، آيه 11.
2- با ترتيب مكتبى آشنا شويم ، 113.
3- بحار الانوار، ج 16، ص 236 تا 246.
4- بحارالانوار، ج 1، ص 204.
5- بحارالانوار 43 / 285 ح 51، مناقب ابن شهر آشوب 3 / 388.
6- وسائل الشيعه ، ج 11، ص 424.
7- بيست و پنج اصل از اصول اخلاقى امامان ، ص 79.
8- بحارالانوار، ج 100، ص 9.
9- الميزان ، ج 6، 330.
10- منتهى الامال ، ج 1، ص 22.
11- اسدالغابه ، ج 2، ص 269.
12- من لا يحضره الفقيه ، ج 3، ص 561.
13- فروع كافى ، ج 1، ص 31.
14- در سايه اولياء خدا، محمود شريعت زاده ، ص 40.
52- اصول كافى ، ج 4، ص 50، ح 8.